Drie hazelnoten voor Assepoester

Tsjechische sprookjesfilms rond Kerst

Mensen in Nederland die de Duitse zenders kijken, kennen ongetwijfeld de prachtig verfilmde sprookjes die elk jaar rond de Kerstvakantie worden uitgezonden. Het Tsjechische, winterse sprookje Tři oříšky pro Popelku (Drei  Haselnüsse für Aschenbrödel of – in het Nederlands –  Drie hazelnoten voor Assepoester) is dé Kerstfilm van de Duitse tv, naast natuurlijk Keizerin Sissi. Het sprookje is een vrije bewerking voor film, door František Pavlíček, naar het door de schrijfster Božena Němcová opgetekende sprookje. Haar sprookje is een variant op Assepoester van de Gebr. Grimm.

Het sprookje Drei Haselnüsse für Aschenbrödel werd in 1973 voor het eerst op film uitgebracht (als coproduktie van de DDR staatsstudio’s en de Barrandov studio’s in Praag*). Het is in de loop der jaren in vele landen uitgebracht en heeft in Duitsland zelfs een fanclub met een eigen website (http://www.dreihaselnuessefueraschenbroedel.de). Voor de liefhebbers: op deze website staat ook de complete tekst in engels en duits van het sprookje! De film werd op lokatie opgenomen in kasteel Moritzburg bij Dresden (kasteel van de Prins) en deels in de buurt van Klatovy in Sumava (waterkasteel ruïne Svihov, dat model stond voor het landgoed van de boze stiefmoeder). 

Drie hazelnoten voor Assepoester
Drie hazelnoten voor Assepoester

In de film wordt Assepoester voorgesteld niet als slachtoffer, maar als een levendig meisje (gespeeld door Libuse Safránková en letterlijk met haar gezicht vol as). Ze laat zich door haar stiefmoeder en stiefzuster niet klein krijgen. Ze heeft een speciale band met dieren. Vincek de hofknecht brengt haar op een dag 3 hazelnoten mee, maar de noten blijken tovernoten. Met behulp van deze noten kan ze mooie gewaden tevoorschijn toveren waarmee ze een verpletterende indruk op de Prins maakt. Ook vermomt ze zich met behulp van de noten als jager in het gevolg van de prins. De prins zoekt het mooie, geheimzinnige meisje van het bal, Assepoester als jagersmetgezel geeft hem het beroemde raadsel op, en als hij erachter komt hoe het werkelijk zit, vraagt hij haar ten huwelijk. Uiteraard hebben de boze stiefmoeder en stiefzuster het nakijken.

*Leuk om te weten: niet lang na de Wende ging de grote Oost Duitse staatsfilm produktiemaatschappij DEFA tegelijk met de DDR ter ziele. De Barrandov studio’s in Praag zijn daarentegen omgevormd tot een moderne filmmaatschappij (o.a. produktie Yentl van Barbara Streisand, produkties van Roman Polansky).

Een leuke website met informatie over alle Tsjechische sprookjes, die op film en DVD verschenen zijn (met Duitse vertaling): http://www.maerchenfilme.com/tschechische_maerchen

Een website waar je de dvd + cd met soundtrack van  Drei  Haselnüsse für Aschenbrödel en andere Tsjechische sprookjesfilms on-line kunt bestellen is: http://www.amazon.de/

 
Otesánek, Tsjechische Pinokkio uit wortelhout

Tsjechische sprookjes vertellers van formaat

 Er zijn in Tsjechië 2 sprookjesschrijvers die echt klassieke verhalen hebben geschreven. Soms zijn ze geheel authentiek, soms zijn het lokale, Tsjechische varianten op bekende sprookjes.

In de eerste plaats Karel Jaromir Erben, die o.a. de volgende klassieke sprookjes schreef: 

 èOtesánek (Kleine Otik): over een vrouw die zo erg onder haar kinderloosheid lijdt, dat haar man haar een wortelhouten pop maakt. Ze verzorgt de pop Otesánek als een baby, waardoor Otik tot leven komt, maar dan blijkt dat zijn eetlust niet te stuiten is….

Otesánek, Tsjechische Pinokkio uit wortelhout
Otesánek, Tsjechische Pinokkio uit wortelhout

 èHrnečku, vař! (Pannetje, kook!) (Vom süssen Brei): over een arm meisje dat een toverpannetje krijgt dat op bevel zoete brei kookt. Probleem als iemand dat doorheeft, maar niet de spreuk weet om het pannetje te stoppen…

In de tweede plaats, minstens zo beroemd is de schrijfster Božena Němcová, de Charlotte Brontë van Tsjechië, die niet alleen wereldliteratuur (Babicka, Die Grossmutter) schreef, maar die ook in Tsjechië rondgereisd heeft om de vele van generatie op generatie doorvertelde sprookjes uit de mond van de lokale bevolking op te tekenen. Enkele bekende voorbeelden:

è Tři oříšky pro Popelku (Drie hazelnoten voor Assepoester): de Tsjechische variant van Assepoester.

è Čert a Káča (de duivel en Katja): Lucifer stuurt een niet al te slimme duivel genaamd Kokes naar de aarde om een zondige prinses naar de hel te brengen. Per ongeluk brengt Kokes Kaca mee, een energiek meisje, die de hel helemaal op de kop zet. Kokes moet haar terug naar de aarde brengen waar een jongen Jira zich over haar ontfermd. De boze prinses eindigt in de hel waar ze hoort.

è O hloupém Honzovi (Domme Hans) (Dumm Hans): over een onaanzienlijke, niet zo slimme dorpsjongen die toverwensen kan waarmaken en daarmee een mooie prinses voor zich wint.

è O Palečkovi (Klein duimpje) (Der kleine Däumling): ook hier welbekend

è Perníková chaloupka (Het peperkoekhuisje) (Hansel und Gretel): ook hier welbekend. Wist u dat peperkoekhuisjes een cultureel fenomeen in Tsjechië zijn? Zo is er bijv. een peperkoek museum in Pardubice, waar men peperkoekhuisjes kan kopen.  

Kijk op de site: http://www.pernikova-chaloupka.cz

Peperkoekhuisje als Kersttraditie
Peperkoekhuisje als Kersttraditie

Tsjechië, land van sprookjes

Tsjechië is een land van sprookjes. Mondeling overgeleverde verhalen, sprookjes, sagen en legenden zijn er sinds mensenheugenis niet alleen om mensen te vermaken, maar vooral ook om cultuur over te dragen en kinderen wijze levenslessen mee te geven. Kinderen houden van sprookjes, in Tsjechië, lijkt het wel, heeft iederéén een grote voorliefde voor volkssprookjes.

 

Er worden in het hele land vele activiteiten georganiseerd voor jong en oud waar prinsen, prinsessen of ridders de hoofdrol spelen. Niet verwonderlijk in een land waar meer dan 1000 burchten en kastelen zijn. Haast elke burcht of kasteel is wel het middelpunt van een eigen sage, sprookje of legende. De burcht in Pecka bijvoorbeeld, waar elke maand een sprookjesfestijn is. Of het kasteel in het prachtige middeleeuwse stadje Jindřichův Hradec, dat volgens geruchten niet geheel onbewoond is, want de Bílá Pani, oftewel de Witte Vrouw, zou er rond waren. Tijdens een spannende nachttocht door het kasteel kunt u haar horen, als ze met sleutels rammelt en deuren dichtslaat. Niet alleen hier, maar ook rond vele andere kastelen worden ridderactiviteiten, sprookjesspeurtochten, of zwaardgevechten gehouden. Tsjechië is het enige land dat zelfs een jaarlijks sprookjes festival organiseert. Elk jaar vindt in september het sprookjesfestival in Jicin, de sprookjeshoofdstad van Europa, plaats.